Tantra en seks. Tantra en massage. Tantra in een professionele context. Het roept vragen op. En ook vooroordelen. Want als tantra en seks synoniemen zijn, wat betekent dit dan voor een therapeut die het pad van tantra onderzoekt? Druppelt seks op die manier de therapiepraktijk binnen?
Vooroordelen over tantra
Er bestaan nogal wat (voor)oordelen over tantra en over mensen die zich erin verdiepen. Vast ook over mij. En eerlijk? Ik herken ze. Ik had ze zelf ook. Misschien zelfs nog steeds af en toe. Tantra is schimmig, viezig of zweverig. Tantramassages zijn hetzelfde als de zogenaamde Happy End-massages. Het is grensoverschrijdend, misschien zelfs schadelijk. Of juist mysterieus, spannend, interessant.
Ik merk dat deze oordelen ook in mijn omgeving leven – bij familie, vrienden, collega’s. En eerlijk gezegd: soms hebben ze (en misschien vaker dan soms) een punt. Er zijn stromingen binnen de tantra, of tantramasseurs, die wél onder deze omschrijving zouden passen. Maar voor mij is dat een te beperkte en eenzijdige benadering.
Tantra is geen seks
Seks en tantra worden vaak in één adem genoemd. Tantra werkt met onderwerpen die dicht bij je liggen. Seksualiteit hoort daarbij. Maar tantra is niet hetzelfde als seks. Zo heb ik geen seks tijdens tantratrainingen en ik geef ook geen sekslessen. Ik organiseer geen – en ga ook niet naar – orgies of bijeenkomsten waar we met blote lijven over elkaar heen kronkelen. Ik ben geen ‘swinger’, geen sekspoes en ik knuffel ook niet de hele dag met allerlei mensen. Ik geef geen therapie in mijn blootje. Ook mijn cliënten zijn niet bloot (met uitzondering van massages; olie en kleding gaan nu eenmaal niet goed samen).
Toch werk ik met aanraking op de (ont)blote huid, maar altijd en alleen in overeenstemming met mijn cliënt – en nooit met de intentie tot seksuele handelingen.
Wat is tantra wel?
Tantra is een spirituele stroming met wortels die bijna vijfduizend jaar teruggaan. Door de eeuwen heen heeft de tantrische traditie verschillende stromingen gekend en invloed uitgeoefend op diverse oosterse religies. Tegenwoordig wordt tantra nog steeds beoefend binnen de oosterse tradities van het hindoeïsme en boeddhisme.
Tantra benadrukt dat alles wat je zoekt, in jezelf te vinden is. Het helpt je om je aandacht naar binnen te richten en het ‘goddelijke’ in jezelf te ontdekken. Dit bevrijdt je van de misvatting dat vervulling of geluk afhankelijk is van anderen of van externe factoren.
Wat ik persoonlijk mooi vind in tantra, is het gebruik van symbolen en rituelen, zoals de (hindoeïstische) goden. Deze goden en godinnen vertegenwoordigen geen externe krachten die aanbeden moeten worden, maar staan symbool voor kwaliteiten in onszelf. In het begin vond ik dit overigens helemaal niet zo interessant—eerder overdreven. Toch heb ik deze symboliek gaandeweg omarmd binnen mijn persoonlijke pad in tantra. Desondanks zal je dit niet direct in mijn praktijk tegenkomen.
Mijn visie op tantra
Als haptotherapeut en masseur houd ik me bezig met de mens in zijn geheel: met het lijf, met zelfontwikkeling. Met hoe iemand in het leven staat, hoe iemand zich verhoudt tot de wereld en zichzelf. En specifiek vanuit het aspect van voelen, ervaren en beleven. Tantra zie ik als een mooie aanvulling hierop, omdat het in de kern over hetzelfde gaat – alleen vanuit een andere invalshoek.
Mijn ervaring is dat dat tantra volledig oordeelvrij is en heel veel ruimte geeft voor zelfonderzoek. Zonder de druk om jezelf te verbeteren. Je bent helemaal goed zoals je bent, en precies daar waar je hoort te zijn.
Tantra en haptonomie: raakvlakken en verschillen
Dit is iets wat ik ook herken in de haptonomie: het ‘zijns-aspect’, het mogen en kunnen zijn wie je bent, zonder oordeel. In de volle aanvaarding van jezelf. Al moet ik zeggen dat ik dit tijdens mijn opleiding tot haptotherapeut niet altijd zo heb ervaren. Misschien is dat inherent aan een opleiding, waar je naar een einddoel werkt – een diploma – en waar beoordeling altijd een rol speelt. En als je, zoals ik, gevoelig bent voor beoordeling, kan dat voelen als veroordeling.
In tantra heb ik wél mogen ervaren hoe het is om precies te (mogen) zijn waar ik ben. Dat alles oké is, precies zoals het is. Ook als iets niet gaat zoals gehoopt. Wat een opluchting en vrijheid gaf dat!
Haptonomie in therapie – haptotherapie – gaat niet over vakmanschap of een eindresultaat behalen. Het gaat over jezelf leren kennen en ontwikkelen. Over heling, genezing, het verbeteren van je welbevinden. Tantra daarentegen is geen therapie, maar een spirituele levensvisie. Een onderzoekspad zonder ander doel dan het bewandelen van dat pad.
Dat wil niet zeggen dat tantra geen therapeutisch effect kan hebben. Net zoals haptonomie ook een levensvisie en een ontwikkelingspad kan zijn.
Intimiteit is niet hetzelfde als seksualiteit
Binnen de haptonomie is je tastzin – ‘hapsis’ – het instrument dat je ontwikkelt: je voelend vermogen. Volgens mij is dat precies waar het in tantra ook om draait. Gevoeliger worden, intiem kunnen zijn met jezelf. Dichtbij jezelf blijven, zonder iets weg te stoppen, te onderdrukken of te vervormen.
En misschien ten overvloede: intimiteit is niet hetzelfde als seksualiteit. Intimiteit gaat over aanwezigheid en nabijheid. Over je gevoeligheid voor wat er in jou beweegt, wat er stroomt. Of juist niet stroomt. De kwaliteit van de intimiteit met jezelf bepaalt uiteindelijk ook de kwaliteit van de intimiteit met een ander.
In tantra noemen ze dit ‘je vrije stroom’, in haptonomie spreken ze over ‘je vanzelfsprekende beweging’. Iedere visie, iedere theorie, ieder gedachtegoed onderscheidt zich in taal, nuances, vorm en structuur. Maar zijn ze eigenlijk wel zo verschillend?
Haptonomie en tantra zijn niet hetzelfde, maar ze kennen veel overlap. Net zoals ieder ander (spiritueel) zelfontwikkelingspad gelijkenissen vertoont. Het een is niet beter dan het ander – het is maar net bij welke vorm jij je thuis voelt.
Terug naar het begin
Tantra is dus niet hetzelfde als seks. Maar het sluit seksualiteit ook niet uit. Seksualiteit is immers onderdeel van het leven. Net als de dood. Of pijn. Of genot en plezier.
Het feit dat er binnen tantra zoveel oordeel op seksualiteit ligt, laat juist zien hoeveel daar nog te winnen valt. Hoeveel verkramping, schaamte en onderdrukking er nog steeds – en vooral voor vrouwen – op rust.
Mijn persoonlijke verlangen naar meer gevoeligheid en diepgang, zowel in het contact met mezelf als met mijn cliënten, heeft mij op het pad van tantra gebracht. Een verlangen om het leven voluit te leven. Om vrij te zijn, met alles wat ik daarin tegenkom. Om ‘Ja’ te zeggen tegen alles wat zich in mijn ervaring aandient. Dus ook tegen mijn ‘Nee’.
En poeh… dat blijkt best een hele klus!
“Tantra is een expressie van grote liefde voor de onpeilbare diepte en schoonheid van het mysterie van het bestaan”
Centrum voor Tantra