Iedereen heeft zijn eigen verhaal, zijn eigen geschiedenis, zijn eigen manieren. Jij en ik en ook mijn cliënten. Allemaal zijn we wel eens ergens op een bepaald moment vastgelopen, tegen aan gelopen, onszelf voorbij gelopen of onder de voet gelopen.
Vaak hoor ik dat mensen denken dat ze niet ‘normaal’ zijn, dat wat ze meemaken niet ‘normaal’ is, dat anderen hen niet ‘normaal’ vinden of dat de anderen niet ‘normaal’ zijn. Het lijkt er op dat het ‘normaal’ waar we allemaal naar lijken te streven, een norm is die niet gehaald wordt. En dat dit vaak beleefd wordt als falen, als afgaan, mislukking, er niet bij horen. De meeste mensen willen toch het liefst als ‘normaal’ gezien worden. ‘Anders’ of ‘speciaal’ zou wellicht ook nog wel kunnen (dat geeft je toch ergens een bijzondere status als onderscheidend van de rest, want hé jij bent toch niet hetzelfde als al die anderen..) maar ‘abnormaal’, nee dat willen we niet.
Je kunt je afvragen wat dat ‘normaal’ nou precies is. Als de vraag gesteld wordt om te beschrijven hoe ‘normaal’ er uit ziet, blijkt het antwoord ineens behoorlijk lastig. Blijkbaar is dat waar we aan willen voldoen nog niet zo helder, er zijn geen harde grenzen tussen ‘normaal’ en ‘abnormaal’. Maar wanneer iemand over zo’n grens gaat, weten we het ineens wel. En toch zie ik iedere keer weer, dat wat we als ‘niet-normaal’ zien juist heel veel voorkomt.
Steeds vaker wordt ‘normaal’ menselijk gedrag toegeschreven aan psychische stoornissen, iemand die druk is heeft ADHA, iemand die graag op zichzelf is noemen we autistisch, of als iemand wat meer vanuit zichzelf redeneert is narcistisch, gevoelig wordt hoog sensitief (HSP), wispelturig een borderliner, enz. Zo worden mensen en gedrag makkelijk in hokjes gestopt en gecategoriseerd als stoornissen. Wellicht uit een behoefte om onszelf meer ‘normaal’ te voelen?
Zijn mensen met stoornissen dan ‘niet normaal’ vraag ik me af. Als ik de DSM lees, handboek voor classificatie van psychiatrische stoornissen, valt me op dat bij iedere stoornis of syndroom gedrag beschreven staat waarin ik mijzelf herken. Ik heb bijvoorbeeld moeite met kiezen, ben een eeuwige twijfelkont, mijn emoties wisselen wel eens, soms kan ik egoïstisch zijn en een andere keer cijfer ik mijzelf weer weg. Ik ben super gevoelig, maar ook rationeel. Ik heb de neiging tot melancholie en dan kan ik wat somberen. Is mijn glas half leeg. Ben ik dan depressief? Ik houd van symmetrie en heb de neiging dat spullen in huis volgens een voor mij logische rangschikking geplaatst worden. Autistisch? Dwangmatig? Ik ben een denker. Piekerstoornis? Bang om te spreken in groepen. Sociale angststoornis? Ik houd niet zo van feestjes. Antisociale persoonlijkheid?
Er zijn mensen die echt anders, vreemd of grensoverschrijdend gedrag laten zien. Moeten we die groep buitensluiten als ‘abnormaal’? Of kunnen we deze mensen ook een passend plaatsje geven in onze ‘normale’ maatschappij? Kunnen we de grenzen van het ‘normaal’ misschien wat oprekken, zodat daar meer mensen inpassen? ‘Normaal’ is ook maar een relatief begrip, wat vroeger ‘normaal’ was, is tegenwoordig al anders. Wat hier normaal is, is op een andere plek in de wereld juist niet normaal. Wat jij normaal vindt, daar denken je buren misschien wel heel anders over..
Toevallig (is dat zo??) kwam ik nadat ik deze post geschreven had een prachtige documentaire tegen op internet, getiteld CrazyWise. Gekte als wijsheid. Hoe gaan wij als westerse wereld om met psychiatrische stoornissen en hoe doen ze dat in andere culturen? Kunnen we deze crisissen misschien ook zien als groeimogelijkheden in plaats van ziekte?
Zeer zeker de moeite waard om te zien! Klik op onderstaande link om de film online te bekijken.
Check hier de trailer: